Encyklopedia Zarządzania :: Podstawy nauki o organizacji
Przeglądanie katalogu (kliknij)
Przeglądaj katalog alfabetyczny według autorów, tytułów lub słów kluczowych. Kliknij odpowiedni przycisk poniżej, a następnie wybierz pierwszą literę nazwiska, tytułu czy słowa kluczowego.
(cytat, str. 17) Termin organizacja w powszechnym rozumieniu oznacza instytucję, np. przedsiębiorstwo, szpital, urząd skarbowy, drużynę piłkarską, lub proces organizowania, przez który rozumie się taki sposób ułożenia i przydziału pracy członkom organizacji, aby możliwe było sprawne osiągnięcie jej założonych celów. W literaturze przedmiotu pojęcie organizacja występuje w trzech ujęciach: - czynnościowym - jako proces tworzenia rzeczy złożonej, - atrybutowym - jako zespół cech charakterystycznych dla rzeczy zorganizowanej, - rzeczowym - jako rzecz złożona z części powiązanych ze sobą w taki sposób, aby umożliwiały sprawne funkcjonowanie całości.
Słowa kluczowe:Organizacja jako całość Komentarze i źródła pierwotne: Szczegółowe rozważania na ten temat można znaleźć m.in. w następujących opracowaniach: J. Zieleniewski, Organizacja zespołów ludzkich, PWN, Warszawa 1965; J. Zieleniewski, Organizacja i zarządzanie, PWN, Warszawa 1975, s. 50-51; M. Bielski, Organizacje. Istota, struktury, procesy, Uniwersytet Łódzki, Łódź 1992, s.8-9; R. Rutka, Organizacja przedsiębiorstw, Uniwersytet Gdański, Gdańsk 1996.
(cytat, str. 17) Organizacja to twór społeczno-technologiczny złożony z ludzi, którzy zmierzają do osiągnięcia określonych celów, co wymaga połączenia wspólnych wysiłków. Uzyskanie efektów takiego połączenia (nadwyżki nad sumą wysiłków indywidualnych) nazywanego efektem synergicznym wymaga koordynacji i integracji tych wysiłków. Musi zatem powstać określona struktura działań (procesów) i struktura samego zespołu. Nawet w małych i prostych zespołach pojawia się element kierujący całością (podsystem zarządzania)
Słowa kluczowe:Efekt synergii, organizacja i zarządzanie Komentarze i źródła pierwotne: M. Bielski, Organizacje. Istota, struktury, procesy, Uniwersytet Łódzki, Łódź 1992, s.8-9
(cytat, str. 21) Do zrozumienia i badania organizacji można wykorzystywać metafory. Poza omówionymi metaforami organizacji, jako maszyny czy organizmu wyróżnia się również inne metafory dobrze opisujące współczesne organizacje: - koncepcja organizacji jako mózgu, w której organizacje porównuje się do ludzkiego mózgu, co wskazuje, że chodzi zarówno o ulepszenie zdolności organizacji do rozumnego działania, jak i o to, że organizacje są systemami przetwarzającymi informacje, zdolnymi do uczenia się tego, jak się uczyć; - koncepcja organizacji jako kultury, w której kulturę traktuje się jako jeden z istotnych czynników kształtujących chcarakter organizacji; organizacja to przede wszystkim ludzie, których system wartości kształtuje się w środowisku społecznym znacznie szerszym niż sama organizacja; metafora kultury podkreśla zwyczaje, tradycje, opowieści, mity, artefakty czy symbole organizacji; - koncepcja organizacji jako systemu politycznego, w której jest wymagane zrozumienie roli, jaką polityka odgrywa w życiu organizacji; jest to możliwe poprzez rozpoznanie układu interesów, konfliktów i gry sił; - koncepcja organizacji jako psychicznego więzienia, polegająca na tym, że pracownicy stają się zakładnikami własnych myśli, idei i przekonań, poddają się temu, co rodzi się w ich podświadomości; - kolaż jako metafora teorii organizacji, dzięki której uznajemy wartość patrzenia z różnych punktów widzenia i korzystania z teorii oraz wiedzy i doświadczenia, aby stworzyć nowe dzieło - nową teorię do wykorzystania w konkretnych warunkach.
Słowa kluczowe:Organizacja jako całość, metafory, koncepcje Komentarze i źródła pierwotne: G. Morgan, Obrazy organizacji, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1997, s.85; M. Wojnar, Budowanie uczącej się organizacji, Przegląd Organizacji, 1994, nr 2; M.J. Hatch, Teoria organizacji, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002, s.69.
(cytat, str. 22) Przez organizację formalną można rozumieć organizację, której cele i stosunki organizacyjne ujęto w specyficznym zapisie regulującym wzajemne zależności i korelacje pomiędzy jej elementami. Organizacja formalna jest zawsze organizacją świadomą, nakierowaną na osiąganie celów, funkcjonuje zgodnie z oficjalnymi procedurami wyrażonymi w postaci np. statutu, regulaminu, rozporządzeń nazywanych ogólnie przepisami.
Słowa kluczowe:organizacja formalna Komentarze i źródła pierwotne: A. Herbert, Kodeks spółek handlowych, INFOR Sp.z.o.o., Warszawa 2001.
(cytat, str. 22) Organizacje formalne można podzielić według ich własności, na organizacje: sektora prywatnego (przede wszystkim są to przedsiębiorstwa), sektora publicznego, czyli jednostki administracji publicznej (jednostki administracji państwowej i samorządowe, organizacje militarne i policyjne) i sektora pozarządowego nazywanego trzecim sektorem - od organizacji społecznych po organizacje pozarządowe (non-government organization - NGO), czyli organizacje nienastawione na zysk.
Słowa kluczowe:podział, organizacja formalna Komentarze i źródła pierwotne: M. Kostera, Antropologia organizacji. Metodologia badań terenowych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003, s. 76-88.
(cytat, str. 25 - 26) W naukach ekonomicznych pojęcie cyklu życia organizacji jest definiowane jak ogół zjawisk (procesów) tworzących zamknięty krąg rozwojowy organizacji w pewnym okresie, na który składają się kolejne jej formy rozwojowe. Jest to ciąg etapów, przez które przechodzi większość organizacji w trakcie swojego istnienia. Etapy te mają charakter sekwencyjny, pojawiają się w kolejności, którą trudno jest odwrócić. Ponadto przejście organizacji do następnej fazy uniemożliwia jej powrót do fazy poprzedniej.
Słowa kluczowe:cykl życia organizacji Komentarze i źródła pierwotne: J.W Gościński, Cykl życia organizacji, PWE, Warszawa 1989, s.11; R.W. Griffin, Podstawy zarządzania organizacjami, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002, s.372.
(cytat, str. 28) Przedsiębiorstwa, jako wytwory określonych procesów cywilizacyjnych, są formami współczesnych organizacji gospodarczych.Ukształtowały się w wyniku procesów rozwoju potencjału wytwórczego, stosunków ekonomicznych, politycznych, prawnych i społecznych. Występują one w formach zróżnicowanych i podlegają zmianom wynikającym z dynamicznych warunków gospodarowania, określonych przez turbulentne otoczenie.
(cytat, str. 30) Istotną cechą funkcjonowania przedsiębiorstw w formie spółek jest możliwość tworzenia powiązanych własnościowo łańcuchów przedsiębiorstw. Wynika to z faktu, że spółka może być kolektywnym akcjonariuszem w innej spółce, a ta z z kolei w następnej itd. W związku z tym jeszcze bardziej się zwiększa możliwość centralizacji kapitału.
(cytat, str. 30) Do najważniejszych zmian,które ukształtowały obecny i wpływają na przyszły obraz przedsiębiorstwa, można zaliczyć: - powstanie spółek akcyjnych (korporacji), - zmiany w terytorialnym zasięgu działalności (od przedsiębiorstwa lokalnego do przedsiębiorstwa globalnego), - zmianę relacji przedsiębiorstwo-państwo, - zmianę roli poszczególnych zasobów w ekonomice przedsiębiorstw, - zmiany w systemach zarządzania i strukturach organizacyjnych, - zmianę relacji przedsiębiorstwo-otoczenie.
(cytat, str. 32) Liberalny ustrój gospodarczy jest związany z powstaniem i rozwojem gospodarki rynkowej. Twórcy klasycznej ekonomii politycznej (A. Smith i D. Ricardo) uważali,że jedynym regulatorem produkcji powinna być niewidzialna ręka rynku. O wielkości i strukturze produkcji decydowały przedsiębiorstwa, o konsumpcji gospodarstwa domowe na podstawie informacji płynących z rynku. Rola państwa sprowadzała się do zapewnienia bezpieczeństwa zewnętrznego i utrzymania porządku wewnętrznego. Ingerencja państwa w życie gospodarcze była niewielka i sprowadzała się - w niektórych państwach - do stosowania polityki protekcjonizmu celnego.
(cytat, str. 37) Pojęcie przedsiębiorcy zostało wprowadzone do literatury ekonomicznej przez R. Cantillona. Przedsiębiorcami nazywał on tych, którzy są skłonni kupić po cenie pewnej dla odsprzedaży po cenie niepewnej.
Słowa kluczowe:przedsiębiorca Komentarze i źródła pierwotne: M. Blaug, Teorie ekonomii. Ujęcie retrospektywne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1994, s.468.
(cytat, str. 37) W.G. Nickels uważa, że przedsiębiorcę powinny charakteryzować następujące cechy osobowościowe: - dojrzałość w kierowaniu sobą, - wiara we własne siły, - orientacja na działanie, - energia, - liczenie się z ryzykiem.
Słowa kluczowe:przedsiębiorca, cechy Komentarze i źródła pierwotne: W.G. Nickels, Zrozumieć biznes, Wydawnictwo Bellona i Oficyna Wydawnicza Rytm, Warszawa 1995, s.187
(cytat, str. 40) Podstawą istnienia każdego przedsiębiorstwa jest określona koncepcja biznesu, która składa się z trzech ważnych elementów: - funkcji, jaką podmiot chce spełniać na rynku (może się ona zmieniać ze względu na zmianę potrzeb itd.), - sposobu spełniania tej funkcji (należy ją rozumieć szeroko, łącznie z obsługą klienta (odbiorcy)), - segmentu rynku, który określa obszar działania przedsiębiorstwa.
(cytat, str. 44) Pojęcie rachunek ekonomiczny można zdefiniować jako sposób mierzenia nakładów i efektów działalności gospodarczej,który sprzyja podejmowaniu optymalnych decyzji mających na celu maksymalizację efektów użytkowych. Rachunek ekonomiczny zmusza do myślenia kategoriami alternatywnymi i stosowania pewnych reguł praktycznego działania. Wymaga istnienia systemu informacji, opracowania matematycznych metod ustalania optymalnych rozwiązań, co stwarza obiektywne możliwości wariantowego opracowywania i rozwiązywania problemów gospodarczych.
Słowa kluczowe:rachunek ekonomiczny Komentarze i źródła pierwotne: Mały słownik ekonomiczny, Instytut Badań Systemowych PAN, Warszawa-Szczecin 1991, s.112
(cytat, str. 44) Aby rachunek ekonomiczny był aktywnym instrumentem w procesie zarządzania przedsiębiorstwem, powinny być spełnione następujące warunki: - wymierność elementów rachunku ekonomicznego - efekty niewymierne pozostają poza rachunkiem optymalizującym albo ich wielkość określa się na podstawie szacunku, a stopień wiarygodności rachunku zależy od jakości i kompletności informacji opisujących zjawiska; - porównywalność składników rachunku ekonomicznego - ceny pełnią funkcję agregatora wielkości ekonomicznych; - wariantowość rozwiązań - brak innych dopuszczalnych rozwiązań badanego problemu uniemożliwia stosowanie rachunku ekonomicznego; - praktyczna przydatność i wykorzystanie wyników rachunku - wiążę się ona z możliwością podejmowania decyzji na podstawie rachunku ekonomicznego; nieprzydatne jest prowadzenie rachunku ekonomicznego, gdy zarządzający nie są zainteresowani wyborem najefektywniejszych decyzji.
Słowa kluczowe:rachunek ekonomiczny Komentarze i źródła pierwotne: J. Wojewnik, Ekonomika i organizacja przedsiębiorstwa przemysłowego,PWN,Warszawa 1979,s.240
(cytat, str. 46) Odrębność organizacyjna oznacza,że dana jednostka tworzy całość wyodrębnioną pod względem techniczno-organizacyjnym, ma własną strukturę organizacyjną,której postacią graficzną jest schemat organizacyjny przedsiębiorstwa. Odrębność organizacyjna wiąże się z posiadaniem odrębnego zarządu i podporządkowaniem przedsiębiorstwa jednemu zwierzchnikowi,który pełni funkcje kierownicze wyłącznie w odniesieniu do załogi tego przedsiębiorstwa.
(cytat, str. 53) Konglomeraty to przedsiębiorstwa,w których poszczególne jednostki wytwarzają produkty niemające ze sobą żadnego związku technologicznego, np. jedna zajmuje się przetwórstwem ropy naftowej, druga natomiast przetwórstwem żywności.
Słowa kluczowe:konglomerat Komentarze i źródła pierwotne: Encyklopedia biznesu,t.I, Fundacja Innowacja, Warszawa 1995, s.696
(cytat, str. 53 - 54) Podziału przedsiębiorstw, z punktu widzenia ich poziomu technologicznego, dokonuje się przez określenie stopnia ich zmechanizowania i zautomatyzowania oraz skali działania. Należy tu wyróżnić: - małe przedsiębiorstwa o wysokim stopniu zmechanizowania i zautomatyzowania, charakterystyczne dla mikroelektronicznej rewolucji drugiej połowy XX wieku; ich przykładem mogą być superinnowacyjne przedsiębiorstwa z kalifornijskiej Doliny Krzemowej; - duże przedsiębiorstwa o wysokim stopniu zmechanizowania i zautomatyzowania, wykorzystujące m.in. systemy CAD/CAM, w których próbuje się dokonać wyboru między dużą skalą produkcji a elastycznością linii produkcyjnych pozwalających na szybkie przestawienie produkcji.
Słowa kluczowe:technologia, podział przedsiębiorstw Komentarze i źródła pierwotne: Encyklopedia biznesu, t.I, Fundacja Innowacja,Warszawa 1995,s.696
(cytat, str. 53) W procesach internacjonalizacji podstawowe znaczenie mają przepływy informacji (know-how). Uważa się, że na ich podstawie nastąpiło przejście od społeczeństwa przemysłowego do informatycznego. W procesie tworzenia i transferu informacji decydująca rola przypada wielkim korporacjom międzynarodowym. Mają one możliwości prowadzenia badań wymagających dużych nakładów w zakresie technologii i marketingu, co prowadzi do pojawienia się specyficznej formy internacjonalizacji - globalizacji.
(cytat, str. 54) Przedsiębiorstwo własności indywidualnej jest własnością jednej osoby, która kieruje nim w celu wypracowania zysku. Większość przedsiębiorstw działających w gospodarce rynkowej należy do tej kategorii, a wiele zaczynało działalność jako przedsiębiorstwo własności indywidualnej, np. jako warsztat hydrauliczny,lokalny sklep czy zakład kserograficzny. Przedsiębiorstwem własności indywidualnej kieruje zwykle samodzielnie właściciel. Może on zatrudnić kilku pracowników, jest jednak osobiście odpowiedzialny za wszystkie decyzje dotyczące firmy.