Czekaj J. (red.), Rynki, instrumenty i instytucje finansowe, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008, ISBN: 978-83-01-15297-0

Cytaty i parafrazy (0 - 20 z 124)

• Z punktu widzenia przedmiotu wymiany można wyróżnić cztery podstawowe rodzaje rynków: rynek produktów (dóbr i usług), rynek nieruchomości, rynek pracy i rynek finansowy.
  ( , s. 3)

• Finanse są to zjawiska i procesy pieniężne.
  ( , s. 3)

• Rynek to ogół zamierzonych i zrealizowanych transakcji kupna - sprzedaży oraz warunków, na jakich są one proponowane i dokonywane. Innymi słowy, rynek jest to stale dokonujący się w gospodarce proces, w ramach którego kupujący i sprzedający decydują o tym, co chcą sprzedać lub kupić i na jakich warunkach.
  ( , s. 3)

• Rynki finansowe to rynki, na których przedmiotem obrotu są instrumenty finansowe. Z kolei instrumentami finansowymi nazywamy zobowiązania (roszczenia) finansowe jednych podmiotów gospodarczych w stosunku do innych. Instrumentami finansowymi są: depozyty bankowe, papiery wartościowe, polisy ubezpieczeniowe, jednostki uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych, opcje itp. Do podstawowych instrumentów finansowych należą papiery wartościowe. Papiery wartościowe są to bilansowe instrumenty finansowe. Oznacza to, że papiery wartościowe mają pokrycie w aktywach emitenta.
  Inaczej mówiąc, rynek finansowy to rynek, za pośrednictwem którego dokonywana jest wymiana jednego rodzaju aktywów finansowych na inne aktywa. W zdecydowanej większości przypadków jest to wymiana pieniądza na aktywa finansowe (papiery wartościowe), które charakteryzują się tym, że przynoszą swemu właścicielowi dochód w postaci dywidendy, procentu lub zysku wynikającego z różnicy między ceną ich zakupu a ceną ich sprzedaży.
  Na rynkach finansowych dochodzi do spotkania podmiotów dysponujących nadwyżkami finansowymi i podmiotów, które odczuwają niedobory finansowe. Istota procesów zachodzących na rynkach finansowych polega na udostępnianiu czasowo wolnych środków pieniężnych przez tych, którzy je posiadają i w danym czasie nie zamierzają sami ich wykorzystać na cele konsumpcji lub działalności gospodarczej, tym, którzy akurat potrzebują dodatkowych środków na rozwój działalności gospodarczej lub nabycie dóbr na potrzeby konsumpcji. Przesłanką udostępniania i wykorzystania pieniędzy jest dążenie do osiągnięcia korzyści przez obie strony. Specyfika rynków finansowych polega na tym, że dokonywane na nich transakcje dotyczą z reguły oczekiwanego przepływu środków pieniężnych w przyszłości i z tego powodu obarczone są ryzykiem.
  ( , s. 4)

• Sposoby udostępniania wolnych środków pieniężnych podmiotom deficytowym przez podmioty nadwyżkowe posiadające oszczędności:
  1. Pierwszy, bezpośredni - polega na bezpośrednim kontakcie między posiadającymi nadwyżki finansowe i potrzebującymi dodatkowych zasobów pieniądza; podmioty dysponujące oszczędnościami udostępniają je podmiotom deficytowym w zamian za określone zobowiązania finansowe
  2. Drugi - polega na wykorzystaniu do tego celu zorganizowanych rynków finansowych; sposób ten ułatwia kontakt między kontrahentami i zmniejsza koszty transferu funduszy
  3. Trzeci, pośredni - polega na rozbiciu transakcji na dwa etapy oraz zaangażowaniu pośrednika finansowego; dysponujący oszczędnościami przekazują je pośrednikom finansowym w zamian za emitowane przez nich zobowiązania finansowe, a pośrednicy finansowi udostępniają pieniądz podmiotom deficytowym w zamian za emitowane przez nich papiery wartościowe.
  ( , s. 5-6)

• Funkcje rynku finansowego
  1. Rynek ten umożliwia podmiotom gospodarczym uniezależnienie decyzji konsumpcyjnych i decyzji inwestycyjnych od wielkości posiadanych w danym momencie własnych zasobów. Oznacza to możliwość elastycznego kształtowania czasowej struktury konsumpcji i inwestycji.
  2. Rynek finansowy umożliwia zwiększenie efektywności wykorzystania zasobów w gospodarce. Kiedy nie ma takiego rynku, zasoby niewykorzystane przez poszczególne podmioty na cele konsumpcji muszą być przez nie zakumulowane w postaci inwestycji rzeczowych.
  3. Rynek finansowy stwarza oszczędzającym (inwestorom) możliwości różnicowania pakietów posiadanych aktywów, a tym samym ograniczania ryzyka.
  4. Podmioty działające na współczesnym rynku finansowym, korzystając z wyspecjalizowanej wiedzy pośredników finansowych, mogą lepiej zarządzać swymi finansami, stosować różne techniki i struktury finansowania działalności, ograniczać ryzyko za pomocą specjalistycznych instrumentów finansowych, a w rezultacie zwiększać efektywność prowadzonej działalności gospodarczej.
  ( , s. 6-7)

• Jednym z najważniejszych uczestników rynku finansowego jest państwo, które występuje na tym rynku w roli podmiotu:
  - regulującego i kontrolującego procesy (transakcje) zachodzące na rynku finansowym oraz udzielającego zezwoleń na prowadzenie działalności w tym sektorze,
  - oddziałującego na koniunkturę gospodarczą,
  - zawierającego transakcje na tym rynku (najczęściej w roli pożyczkobiorcy).
  ( , s. 7)

• Klasyfikacja rynków finansowych
  Kryterium rodzaju instrumentów finansowych:
  - rynek pieniężny
  - rynek kapitałowy
  - rynek walutowy (dewizowy)
  - rynek instrumentów pochodnych
  Kryterium podmiotu oferującego instrumenty finansowe:
  - rynek pierwotny
  - rynek wtórny
  Kryterium dostępności oferowanych instrumentów:
  - rynek publiczny
  - rynek prywatny
  Kryterium terminu rozliczenia transakcji:
  - rynek natychmiastowy (kasowy, spot)
  - rynek terminowy
  ( , s. 10)

• Na rynku pieniężnym przedmiotem obrotu są instrumenty krótkookresowe, o terminie trwania nie przekraczającym jednego roku (od 1 dnia do 1 roku). Rynek ten jest wykorzystywany głównie do zarządzania płynnością (płynność to zdolność do terminowego regulowania zobowiązań). Uczestnikami rynku pieniężnego są instytucje finansowe, organy państwowe, samorządy terytorialne, różnego rodzaju podmioty gospodarcze łącznie z osobami fizycznymi, przy czym największą rolę odgrywają na tym rynku banki. Rynek pieniężny jest mechanizmem, za którego pośrednictwem prowadzona jest jedna z podstawowych form współczesnej polityki makroekonomicznej państwa - polityka pieniężna.
  ( , s. 10-11)

• Rynek kapitałowy można zdefiniować jako rynek kapitałów średnio- i długoterminowych, na którym kapitał jest lokowany i pozyskiwany poprzez emisję instrumentów finansowych o terminie trwania dłuższym niż jeden rok. Według innej definicji, rynek kapitałowy to rynek długoterminowych papierów wartościowych, ułatwiających przepływ kapitału między jego właścicielami (inwestorami) a użytkownikami (emitentami).
  Ze względu na przedmiot inwestycji w gospodarce, wyróżniamy dwa podstawowe rodzaje inwestycji:
  - inwestycje rzeczowe,
  - inwestycje finansowe.
  Inwestycje rzeczowe polegają na powiększaniu i modernizacji zasobów środków trwałych (budowa obiektów, kupowanie maszyn i urządzeń do produkcji). Inwestycje te dotyczą zakupu dóbr materialnych, które mogą się przyczynić do wzrostu dochodu inwestora. Dzięki inwestycjom rzeczowym zwiększają się zdolności wytwórcze poszczególnych jednostek gospodarczych. Z kolei inwestycje finansowe, nazywane także lokatami finansowymi, polegają na lokowaniu posiadanych środków finansowych w innym podmiocie gospodarczym. Są one dokonywane poprzez transakcje zakupu papierów wartościowych oraz innych instrumentów finansowych. W zamian za udostępnienie kapitału innym podmiotom gospodarczym inwestor nabywa określone prawa. Podstawowym celem inwestycji finansowych jest osiągnięcie określonego dochodu w postaci odsetek, dywidendy lub zysku kapitałowego wynikającego z różnicy między ceną nabycia instrumentu finansowego a ceną jego odsprzedaży w okresie późniejszym.
  Użytkownikami kapitału są emitenci. Emitentem jest podmiot emitujący papiery wartościowe we własnym imieniu.
  Podstawową funkcją rynku kapitałowego jest kojarzenie podmiotów, które zgłaszają popyt na kapitał, z podmiotami, które zgłaszają podaż oszczędności (wolnych środków). W efekcie, poprzez transakcje kupna - sprzedaży papierów wartościowych, następuje przekształcenie oszczędności w inwestycje rzeczowe.
  Rynek kapitałowy umożliwia przedsiębiorstwom:
  1) pozyskiwanie kapitału,
  2) lokowanie nadwyżek finansowych.
  ( , s. 11-12)

• Jedną z ważniejszych cech rozwoju rynków finansowych w ostatnich dziesięcioleciach jest rozwój segmentu tych rynków nazywanego rynkiem instrumentów pochodnych. Instrumenty pochodne (inaczej: derywaty) to w najogólniejszym znaczeniu takie instrumenty finansowe, których wartość zależy od wartości innych aktywów, na które instrumenty te zostały wystawione. Z kolei aktywa, na które instrumenty pochodne są wystawione, nazywają się instrumentami podstawowymi, bazowymi lub pierwotnymi. Innymi słowy, instrument pochodny "pochodzi" od instrumentu podstawowego (mówi się również, że instrument pochodny jest wystawiony na instrument podstawowy). Do podstawowych instrumentów pochodnych należą: opcje, warranty, kontrakty forward, kontrakty futures oraz swapy (kontrakty wymiany). Umożliwiają one inwestorom zakup lub sprzedaż aktywów bazowych w przyszłości po cenie ustalonej w momencie wystawienia instrumentu.
  ( , s. 13)

• Rynek walutowy to rynek, na którym można dokonać wymiany walut jednego kraju na walutę innego kraju. Waluta to inna nazwa pieniądza (mówimy o walucie krajowej oraz walutach zagranicznych). Na rynek walutowy składają się transakcje polegające na kupnie i sprzedaży walut oraz instrumentów finansowych wycenionych w innej walucie niż krajowa. Celem funkcjonowania rynku walutowego jest umożliwienie swobodnego przepływu funduszy pomiędzy krajami o różnych walutach oraz określenie ceny waluty jednego kraju wyrażonej w walucie innego kraju.
  ( , s. 13)

• Ze względu na swe cechy rynek instrumentów pochodnych jest we współczesnych gospodarkach szeroko wykorzystywanym mechanizmem, dzięki któremu podmioty gospodarujące mają możliwość:
  1) zabezpieczenia się (hedging) na wypadek niekorzystnych zmian cen aktywów bazowych (ubezpieczenia pozycji zajmowanej na rynku kasowym),
  2) spekulacji, która polega na zawieraniu transakcji opartych na przewidywaniu kierunku zmian cen dóbr będących przedmiotem instrumentów pochodnych; tego typu działalność ze względu na możliwość wykorzystania tzw. dźwigni finansowej, może przynieść wysokie zyski, jest jednak równocześnie obarczona bardzo dużym ryzykiem;
  3) zawierania transakcji arbitrażowych, polegających na równoczesnym kupowaniu i sprzedawaniu tego samego dobra na różnych rynkach, jeżeli jest ono różnie wycenione na tych rynkach; w tym przypadku istnieje możliwość osiągnięcia zysku bez ponoszenia ryzyka.
  ( , s. 14)

• Funkcją rynku pierwotnego jest gromadzenie (mobilizacja) kapitału, czyli przesuwanie oszczędności pieniężnych od pierwotnych ich dysponentów do ostatecznych użytkowników. Rynek ten łączy użytkowników kapitału (emitentów) z jego dostawcami (inwestorami). Obejmowane są na nim po raz pierwszy nowe papiery wartościowe wystawione przez podmioty potrzebujące kapitału. Oznacza to wprowadzenie nowych walorów do obrotu gospodarczego, a tym samym ich dopływ na rynek. Rynek pierwotny występuje w momencie sprzedania papieru wartościowego przez emitenta pierwszemu właścicielowi (nabywcy).
  []Rynek pierwotny ma dwie podstawowe cechy:
  - dany papier wartościowy jest sprzedawany tylko przez pewien wyraźnie określony czas,
  - liczba papierów wartościowych danej emisji jest ściśle określona i czasami nie wystarcza ich dla wszystkich chętnych (konieczna jest redukcja zleceń kupna).
  ( , s. 14-15)

• Po sprzedaniu papierów wartościowych na rynku pierwotnym stają się one przedmiotem obrotu między inwestorami na rynku wtórnym. Rynek wtórny realizuje funkcję transformacji kapitału, tj. natychmiastowej zamiany formy ulokowanego kapitału (akcje, obligacje) na pieniądze lub zamiany jednych papierów wartościowych na inne, bardziej korzystne z punktu widzenia inwestora. Transakcje dotyczą zatem walorów znajdujących się już na rynku. Nie występują tu ograniczenia czasowe ani ilościowe, jak w przypadku rynku pierwotnego (jedynym ograniczeniem są możliwości finansowe inwestorów).
  ( , s. 15)

• Ogólnie możemy powiedzieć, że na rynku transakcji natychmiastowych transferowi podlega kapitał, natomiast na rynku terminowym zobowiązania. Zobowiązania te są nabywane przez strony transakcji terminowej w chwili zawarcia transakcji, a zapłata następuje w przyszłości. Transakcje na rynku natychmiastowym rozliczane są właściwie w całości po ich zawarciu (w terminie T+2, dwa dni robocze od terminu zawarcia transakcji), natomiast w przypadku rynku terminowego rozliczenia między stronami następują po określonym czasie w przyszłości.
  ( , s. 16-17)

• Rynek publiczny występuje w przypadku oferowania papierów wartościowych znacznemu kręgowi potencjalnych nabywców, określonemu w formie lub za pomocą sposobu informowania o ofercie. []Rynek publiczny z reguły ma charakter rynku zorganizowanego, tzn. występuje w formie giełd papierów wartościowych, a także w postaci instytucji regulowanego obrotu pozagiełdowego (tzw. over the counter market - rynek OTC).
  Z kolei prywatny rynek papierów wartościowych nie ma sformalizowanego charakteru. Transakcje występujące na tym rynku odbywają się bezpośrednio między klientami nabywającymi i zbywającymi określone walory. Można tu zaliczyć emisje papierów wartościowych nie dopuszczonych do obrotu na rynku publicznym, transakcje znacznymi pakietami walorów dokonywane bezpośrednio między dużymi inwestorami (np. bankami), akty darowizny, wzajemne przekazywanie walorów (np. w przypadku połączenia spółek) itp.
  ( , s. 16)

• Przyjmując, że instrumenty finansowe są kategorią szerszą (niż papiery wartościowe), możemy je podzielić na:
  - papiery wartościowe,
  - instrumenty pochodne,
  - waluty.
  ( , s. 18)

• Do niedawna wszystkie papiery wartościowe występowały w postaci materialnej, tzn. miały postać fizycznie istniejących drukowanych papierów (dokumentów). Tradycyjny, typowy papier wartościowy w postaci materialnej z reguły składa się z trzech części:
  -płaszcza, czyli strony tytułowej zawierającej nazwę emitenta, nominał, serię i numer papieru oraz inne wymagane prawem informacje;
  -arkusza kuponowego, składającego się z odcinków (kuponów), służących do inkasowania procentów lub dywidend;
  - talonu, uprawniającego do otrzymania nowego arkusza kuponów oraz nowego talonu, po wyczerpaniu dotychczasowych.
  Obecnie w obrocie coraz częściej występują, obok tradycyjnych, papiery wartościowe w postaci zdematerializowanej, tzn. w postaci zapisów komputerowych na kontach inwestycyjnych, których dowodem własności są świadectwa depozytowe. Dematerializacja papierów wartościowych służy bezpieczeństwu i ułatwieniu obrotu (np. wyklucza ryzyko zniszczenia, zgubienia, kradzieży czy sfałszowania papierowego dokumentu).
  ( , s. 18-19)

• Rodzaje papierów wartościowych
  Ze względu na rodzaj praw w nich zawartych:
  - papiery dotyczące wierzytelności pieniężnych, nazywane papierami wierzytelnościowymi lub dłużnymi (np. weksle, czeki, bony skarbowe czy pieniężne, obligacje, listy zastawne, listy hipoteczne, certyfikaty depozytowe);
  - papiery zawierające prawa udziałowe w spółkach, nazywane papierami udziałowymi lub własnościowymi (np. akcje).
  Ze względu na sposób przenoszenia tytułu własności, czyli ze względu na regulacje obrotu:
  - papiery na okaziciela (w treści nie wymienia się nazwiska bądź nazwy właściciela, właścicielem jest aktualny posiadacz waloru);
  - papiery na zlecenie (wskazują określoną osobę jako właściciela; prawa ucieleśnione w tych papierach można przenosić na inne osoby w formie zapisu dokonanego na samym dokumencie, czyli poprzez indos);
  - papiery imienne (wystawiane na nazwisko lub nazwę właściciela; można je przenosić na inne osoby przez pisemne oświadczenie na samym papierze wartościowym lub w osobnym dokumencie, np. przez cesję).
  Ze względu na funkcje pełnione w gospodarce:
  - lokacyjne papiery wartościowe, które służą do lokowania nadwyżek pieniądza w celu osiągnięcia dochodu (np. akcje, obligacje, bony);
  - dowodowe papiery wartościowe, które zawierają uprawnienia do rozporządzania towarem znajdującym się pod pieczą wystawcy dokumentu, czyli papiery towarowe (np. konosamenty, dowody składowe);
  - rozliczeniowe papiery wartościowe, które służą ułatwianiu rozliczeń pieniężnych (czeki, weksle), często spełniają również funkcje kredytowe (weksle).
  Ze względu na długość okresu do wykupu:
  - papiery krótkoterminowe - termin wykupu do 1 roku;
  - papiery średnioterminowe - termin wykupu od roku do 5 lat;
  - papiery długoterminowe - termin wykupu powyżej 5 lat.
  Ze względu na charakter dochodu:
  - papiery przynoszące stały dochód (np. obligacje)
  - papiery przynoszące zmienny dochód, który zależy od wyników ekonomicznych osiąganych przez emitentów (np. akcje).
  ( , s. 19-20)