Encyklopedia Zarządzania :: Psychologia decyzji kadrowych
Przeglądanie katalogu (kliknij)
Przeglądaj katalog alfabetyczny według autorów, tytułów lub słów kluczowych. Kliknij odpowiedni przycisk poniżej, a następnie wybierz pierwszą literę nazwiska, tytułu czy słowa kluczowego.
(cytat, str. 95 - 96) Awansowanie w organizacji, która nie stosuje solidnych miar kompetencji umysłowych czy osobowościowych wcześniej czy później powoduje wykraczanie poza granicę kompetencji. Konsekwencją tego jego trudny do usunięcia konflikt, ponieważ osoba awansowana, która utraciła kompetencje merytoryczne (fachowe), nabrała kompetencji kierowniczych (decyzyjnych) na wyższym poziomie zarządzania. Jeśli pracownika liniowego awansujemy na kierownika zespołu, w którym pracuje, to wydaje się, iż przekroczenie kompetencji jest jeszcze dopuszczalne, ponieważ "dystans" organizacyjny między starym a nowym stanowiskiem nie jest wielki. Znacznie większe rozbieżności dotyczą awansowania o kilka szczebli zarządzania, gdy pracownik nie posiada odpowiednich kompetencji umysłowych i osobowościowych. Największe rozbieżności dotyczą karier polegających na ignorowaniu kryterium kompetencji lub na przeskakiwaniu ze świata "ludzi wiedzy" do świata "ludzi władzy".
(cytat, str. 101 - 103) W przebiegu myślenia diagnostycznego pojawiają się dwa zasadnicze rodzaje konfliktów poznawczych (informacyjnych), tj. konflikt między wyjaśnieniem a przewidywaniem i konflikt wynikający z natury myślenia diagnostycznego jako wnioskowania probabilistycznego i heurystycznego. () Pierwszy rodzaj konfliktów wynika z odmienności celów dostatecznie ogólnego wyjaśniania w konfrontacji z celami dostatecznie precyzyjnego przewidywania dla konkretnego przypadku. W procesie wyjaśniania zmierzamy do odkrycia i sformułowania prawa naukowego obejmującego jakąś ogólną prawidłowość, a nie pojedyncze przypadki. () Pojawia się jednakże drugi rodzaj konfliktów poznawczych uwarunkowanych tym, że myślenie diagnostyczne ma probabilistyczny charakter. W praktyce oznacza to, że jest ono myśleniem zawodnym, dostarczającym wniosków (ocen, sądów) zawierających stałą niepewność.
(cytat, str. 108) Skoro ocena i dobieranie kadr w swojej istocie jest wnioskowaniem diagnostyczno-prognostycznym, to jasne się staje, że standardy kontroli przebiegu tego procesu w umysłowym i organizacyjnych aspektach powinny być oparte na szerszym odniesieniu teoretycznym i metodologicznym. Proces diagnozy powinien dostarczać trafnych i rzetelnych (precyzyjnych) rezultatów opartych na kryterium prawdy (obiektywności), a przy tym respektować etyczną, Hipokratejską zasadę "primum non nocere" (po pierwsze nie szkodzić).
(cytat, str. 112) Z podsumowania badań empirycznych wynika (), że procesy uwagi człowieka charakteryzują się następującymi cechami (parametrami): - rozpiętość zakresu uwagi, czyi liczba elementów obejmowanych polem uwagi, - czas trwania maksymalnie intensywnej koncentracji, - giętkość uwagi, czyli łatwość zmiany kierunku poszukiwania informacji, - stabilność uwagi wyrażająca się małymi zmianami jej koncentracji w funkcji czasu, - selektywność uwagi, tj. łatwość trafnego rozróżniania sygnałów w szumie i wyodrębniania wzorów (struktur, konfiguracji bodźców) ukrytych na szerszym tle.
(cytat, str. 119) Diagnoza kategorialna (DK) oparta jest na stosowaniu pojęć jako zasadniczej postaci ludzkiego myślenia. Biorąc to pod uwagę można twierdzić, że diagnoza przyporządkowująca dany przypadek X do jednego spośród kilku typów psychologicznych T1, T2, , Tx albo do jednej spośród kategorii K1, K2, , Ky, stanowi ściśle kontrolowaną formę myślenia pojęciowego. W potocznym stosowaniu pojęć (kategorii) popełniamy wiele błędów, korygując je później lub trzymając kurczowo nieadekwatnych kategorii ("szufladek" pojęciowych). Z reguły wchodzą tu w grę błędy polegające na stosowaniu pojęć zbyt szerokich lub zbyt wąskich.
(cytat, str. 121 - 122) Proces myślenia diagnostycznego rozpoczyna się od wstępnego przyporządkowania ocenianej osoby do określonej klasy lub typologii. W toku późniejszej analizy danych (informacji) przyporządkowanie to podlega weryfikacji, może zostać potwierdzone lub odrzucone. Weryfikacja dokonywana w procesie myślenia diagnostycznego polega na: - ocenie stopnia wewnętrznej spójności w obszarze uzyskiwanych danych diagnostycznych; - poszukiwaniu przyczynowego wyjaśnienia tego stanu rzeczy, który wykryto w diagnozie.
(cytat, str. 142) W ogólnym sensie wiedzą nazywamy systemy kategorii i wymiarów pojęciowych oraz operacji i reguł (procedur) reprezentujących w umyśle człowieka (tj. sieciach pamięci) rozmaitość stanów i procesów świata (przyrodniczego, technicznego, społeczno-kulturowego). Wszystkie cztery wymienione składniki wiedzy (tj. kategorie, wymiary, operacje i reguły) tworzą umysłową podstawę do orientacji w świecie, rozumienia zachodzących w nim zmian możliwości działania. Zwięźle możemy więc stwierdzić, że wiedzę stanowi system jednostek poznawczych, kategorii pojęciowych i procedur umysłowych, równocześnie spełniających dwie główne funkcje - orientacyjną i pragmatyczną.
(cytat, str. 147) Operowanie wiedzą w umyśle obejmuje dwa podstawowe rodzaje wiedzy: deklaratywną (D) i proceduralną (P). Wiedza deklaratywna obejmuje te jednostki poznawcze, które można jasno przedstawić (oznajmić, zadeklarować). () Wiedza proceduralna - ma odmienną postać. Obejmuje ona reguły nieświadomego wnioskowania, tworzenia skojarzeń, wykonywania czynności praktycznych. Dzięki różnego rodzaju procedurom umysłowym i motorycznym uczymy się wielu czynności.
(cytat, str. 162) Poziom inteligencji emocjonalnej można więc uważać za ważny predykator kompetencji interpersonalnych, tj. zdolności rozumienia sytuacji i reakcji osób tworzących jakiś zespół. Z tego względu poziom IE wchodzi w skład predykatorów skutecznego kierowania ludźmi. Inteligencja emocjonalna może mieć mniejsze znaczenie w pracy "samotniczej", gdy kontakty z ludźmi są ograniczone.
(cytat, str. 168) Ogół stylów poznawczych człowieka opisują listy o różnej liczbie pozycji i różnym stopniu szczegółowości. () dokonamy podziału ogółu stylów, wyodrębniając cztery zasadnicze grupy: - style percepcji, tj. odbioru i przeszukiwania pola informacji, - style myślenia pojęciowego, tj. tworzenia kategorii pojęciowych i operowania nimi, - style uczenia się, tj. zapamiętywania wiedzy i aktualizowania nabytego doświadczenia, - style podejmowania decyzji i kontroli działania.
(cytat, str. 198) Osobowość jest systemem psychicznym zorganizowanym i organizującym się w celu samokontroli i programowania zachowania. Jeśli w potocznym języku używamy zwrotu "silna osobowość" lub "nietypowa osobowość", to mamy na uwadze nie tylko kombinację kilku wyrazistych cech odróżniających X-a od innych osób, lecz także motywację tej osoby, odporność, silną wolę, autonomię i rodzaj formułowanych przez nią celów raz planów postępowania. () Osobowość nie jest strukturą jednorodną, lecz systemem pulsującym "w ruchu", a jednocześnie wykazującym wyraźną stałość.
(cytat, str. 203) Dokonując diagnozy temperamentu koncentrujemy się na cechach zdeterminowanych biologicznie i manifestujących się fizjologicznie oraz behawioralnie poprzez poziom energetyczny i czasową strukturę zachowania (). Badacze temperamentu z reguły podkreślają, że stanowi on, wspólnie inteligencją, zasadniczą bazę rozwoju osobowości. Zwięźle mówiąc: temperament determinuje rozkłady energii psychicznej i tempo aktywności, inteligencja wyznacza natomiast sprawność przetwarzania informacji i strategie poznawcze.
(cytat, str. 215) Pojęcie temperamentu odnosi się do biologicznie zdeterminowanych cech centralnego układu nerwowego (CUN), które analizować możemy na postawie formalnych cech zachowania, takich na przykład jak intensywność reakcji, czas reakcji, tempo aktywności, łatwość przechodzenia z jednej czynności na inną (giętkość).
(cytat, str. 224) Psychologowie są w dużym stopniu zgodni, że bazę osobowości tworzy tzw. "wielka piątka", obejmująca dwubiegunowe wymiary osobowości. () "Wielka piątka" zawiera następujące wymiary: - ekstrawersja - introwersja, - ugodowość - nieustępliwość, - sumienność - chaotyczność, - emocjonalna stabilność - labilność, - otwartość - zamkniętość na doświadczenia.
(cytat, str. 251 - 252) "Złoty trójkąt" specjalistów () Współpraca psychologów, projektantów struktur organizacyjnych i prawników powinna być podstawą do określenia "procedury" doboru kadr w pierwszym, najszerszym sensie tego terminu - od poszukiwania i zatrudniania ludzi do awansu, przekwalifikowania lub zwolnienia. () Zakłada się konieczność ścisłej współpracy, podporządkowanej strategii personalnej. Wspólnym odniesieniem staje się ta właśnie strategia, oceniana w szerszym kontekście skuteczności struktury firmy - rezultatów jej działalności rynkowej, ekonomicznej, technologicznej, ekologicznej itp.
(cytat, str. 272) Reguła decyzyjna jest procedurą porównywania i łączenia ocen cząstkowych w celu otrzymania oceny globalnej (końcowej). Gdy mamy jeden wskaźnik globalny charakteryzujący "korzystność" każdego wariantu działania, łatwiej jest podjąć decyzję.
(cytat, str. 286) () psychologia kierowania wymaga zasadniczych rewizji i nowych syntez, aby przeciwstawić się dowolności rozstrzygnięć lub naiwnemu (ateoretycznemu) zbieractwu. Trzy rzeczy są jednak pewne: 1. istnieje znaczna różnorodność stanowisk kierowniczych i związanych z nimi wymagań psychologicznych, 2. różnice w zakresie tych wymagań mają relatywny charakter, ponieważ wynikają ze specyfiki interakcji w układzie kierownik - zadania - typ organizacji, 3. predykatory skutecznego kierowania ludźmi obejmują kryteria psychologiczne dotyczące całego "przekroju" regulacji, od kompetencji umysłowych i typu temperamentu do profilu cech osobowości.
(cytat, str. 288) () procedury doboru kadr, związane z nimi metody i kryteria diagnostyczne powinny mieć charakter otwarty. Zachodzi głęboka analogia między myśleniem badacza a myśleniem diagnosty. W obu przypadkach otwarcie się na nowe teorie, metody pomiaru i diagnozowanie ma zasadnicze znaczenie. Tylko w ten sposób można zwiększyć trafność i rzetelność diagnoz oraz opartych na nich przewidywań. Nie chodzi tu jednak tylko o występowanie analogii , lecz o konieczność opierania diagnoz na solidnej bazie teoretycznej.