Encyklopedia Zarządzania :: Wielokryterialne wspomaganie wyboru projekt��w europejskich
Przeglądanie katalogu (kliknij)
Przeglądaj katalog alfabetyczny według autorów, tytułów lub słów kluczowych. Kliknij odpowiedni przycisk poniżej, a następnie wybierz pierwszą literę nazwiska, tytułu czy słowa kluczowego.
(cytat, str. 11 - 12) Jedną z najbardziej bezspornych i wymiernych korzyści przystąpienia Polski do Unii Europejskiej są środki przyznane naszemu krajowi w ramach europejskiej polityki regionalnej. Polityka ta, zwana też czasem polityką strukturalną, a w obecnym okresie programowania 2007--2013 polityką spójności, ma na celu niwelowanie różnic społeczno - gospodarczych między poszczególnymi państwami i regionami UE oraz zapewnianie im warunków do wszechstronnego i harmonijnego rozwoju. Do instrumentów polityki regionalnej należą m.in. fundusze strukturalne1 oraz Fundusz Spójności. Ich zadaniem jest wspieranie restrukturyzacji i modernizacji gospodarek krajów członkowskich, finansowanie inwestycji infrastrukturalnych, promowanie zrównoważonego rozwoju, tworzenie nowych miejsc pracy, wzmacnianie atrakcyjności, konkurencyjności, innowacyjności i spójności przestrzennej regionów oraz wspieranie współpracy terytorialnej między nimi.
(cytat, str. 14 - 15) Celem, jaki przyświecał twórcom Traktatu ustanawiającego EWG, było przede wszystkim stworzenie systemu zapewniającego niezakłóconą konkurencję wewnątrz opartego na tzw. czterech wolnościach wspólnego rynku, którego wyrównawcze działanie, wynikające ze swobodnego przepływu czynników produkcji, miało doprowadzić do zniwelowania różnic rozwojowych na terytorium Wspólnoty. W związku z tym w początkowej fazie swojego rozwoju europejska polityka regionalna sprowadzała się do "regionalnego ukierunkowania" pozostałych polityk wspólnotowych (np. rolnej) i koordynowania działań strukturalnych państw członkowskich.
(cytat, str. 16 - 17) Po przystąpieniu w maju 2004 roku do Unii Europejskiej Polska stała się jej pełnoprawnym członkiem, uzyskując tym samym dostęp do unijnych funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności. Całkowita suma środków przeznaczonych przez UE dla naszego kraju na lata 2004-2006 wynosiła 12,81 mld euro. W obecnym okresie programowania Polska będzie miała do dyspozycji ponad 67,2 mld euro z budżetu UE.16 Warunkiem efektywnego wykorzystania tych środków jest m.in. właściwy dobór projektów mających podlegać współfinansowaniu. Wiąże się on do pewnego stopnia z zapewnieniem warunków umożliwiających rzetelną, obiektywną i bezstronną ocenę składanych wniosków - wprowadzenie systemu dobrych praktyk i stworzenie odpowiednich mechanizmów, pozwalających na wyeliminowanie z procesu ewaluacji i selekcji projektów europejskich arbitralności i uznaniowości, powinno zachęcić potencjalnych wnioskodawców do uczestnictwa w ogłaszanych konkursach, poprawiając tym samym absorpcję unijnych funduszy i przyczyniając się do ich właściwego i skutecznego ukierunkowania.
(cytat, str. 21 - 22) W metodyce zarządzania projektami europejskimi projekt definiowany jest jako zbiór czynności podejmowanych, aby osiągnąć jasno określone cele w wyznaczonym czasie i przy pomocy wyznaczonego budżetu. Zgodnie z przytoczoną definicją projekty powinny posiadać system monitorowania i ewaluacji, a ponadto charakteryzować się: jednoznacznie zidentyfikowanymi interesariuszami (stakeholders) między innymi grupami docelowymi i beneficjentami końcowymi; sprecyzowanymi rozwiązaniami w zakresie koordynacji zarządzania i finansowania projektu; właściwie wykonaną analizą ekonomiczną i finansową, wskazującą że korzyści płynące z realizacji projektu przewyższają związane z nim koszty.
(cytat, str. 23) Grupy projektów tworzą programy lub portfele projektów. Te pierwsze to grupy powiązanych ze sobą projektów realizowanych w skoordynowany sposób w celu osiągnięcia wspólnego celu nadrzędnego niemożliwego do osiągnięcia indywidualnie przez poszczególne projekty. Te drugie to z kolei grupy projektów, niekoniecznie ze sobą powiązanych, realizowanych i zarządzanych w ramach jednej instytucji (organizacji)
(cytat, str. 25) Jedną z podstawowych klasyfikacji, jaką stosuje się wobec projektów współfinansowanych ze środków UE, jest podział na projekty inwestycyjne (infrastrukturalne), określane mianem "twardych", oraz projekty szkoleniowe i doradcze należące do projektów "miękkich". Podział ten dotyczy przede wszystkim projektów realizowanych w ramach funduszy strukturalnych i nie obejmuje wszystkich możliwości, wśród których wymienić można m.in. realizowane w ramach 6. Programu Ramowego UE projekty zintegrowane, projekty sieci doskonałości (networks of excellence, NoE), projekty badawcze celowe oraz innowacyjne celowe, projekty badawcze typu CRAFT (cooperative research projects), opierające się na współpracy małych i średnich przedsiębiorstw z jednostkami badawczo-naukowymi oraz projekty badawcze sektorowe (collective research projects), czy też występujące w 7. Programie Ramowym projekty realizowane w, ramach współpracy (collaborative projects) lub projekty indywidualne wspierające badania pionierskie-(frontier research).
(cytat, str. 30) W procesie programowania pomocy strukturalnej w okresie 2000-2006 każde państwo członkowskie zobowiązane było do opracowania Narodowego Planu Rozwoju (NPR) - dokumentu o charakterze strategicznym, zawierającego analizę sytuacji społeczno-ekonomicznej danego kraju z uwzględnieniem celów polityki strukturalnej UE, opisującego strategię służącą osiągnięciu spójności z krajami i regionami Wspólnoty oraz wskazującego kierunki i wielkość planowanego wykorzystania środków funduszy strukturalnych, Funduszu Spójności i środków krajowych. Narodowy Plan Rozwoju stanowił podstawę do negocjacji z Komisją Europejską kolejnego dokumentu - Podstaw Wsparcia Wspólnoty (Community Support Framework) - przedstawiającego strategie i priorytety działań funduszy pomocowych i państwa członkowskiego oraz ich cele szczegółowe, a także zarys programów operacyjnych służących realizacji NPR oraz plan finansowy określający wysokość wsparcia ze strony funduszy i zaangażowanie innych środków finansowych dla każdej priorytetowej osi rozwoju i każdego programu operacyjnego w każdym roku. W następnej kolejności opracowywane były programy operacyjne - dokumenty ukierunkowane na implementację Podstaw Wsparcia Wspólnoty, podzielone na priorytety i obejmujące określone w ich ramach działania, oraz uzupełnienia programów operacyjnych, będące dodatkowymi dokumentami zawierającymi szczegółowe informacje na temat planowanych działań.
(cytat, str. 38) W ramach ZPORR realizowane były następujące priorytety: Priorytet 1 - Rozbudowa i modernizacja infrastruktury służącej wzmacnianiu konkurencyjności regionów (współfinansowany przez EFRR); Priorytet 2 - Wzmocnienie rozwoju zasobów ludzkich w regionach (współfinansowany przez EFS); Priorytet 3 - Rozwój lokalny (współfinansowany przez EFRR); Priorytet 4 - Pomoc techniczna (współfinansowany przez EFRR).
(cytat, str. 42 - 43) Procedura ewaluacji i selekcji wniosków o dofinansowanie realizacj projektu z EFRR (Priorytety 1 i 3) obejmowała następujące etapy:
-weryfikacja wniosku pod względem formalnym przez jednostkę do spraw wyboru projektów w Urzędzie Marszałkowskim;
- ocena merytoryczno-techniczna wniosku przez Panel Ekspertów; - rekomendacja wniosków dla Zarządu Województwa przez Regionalny Komitet Sterujący (RKS);
- wybór wniosków przez Zarząd Województwa na podstawie rekomendacji RKS;
- podpisanie przez Wojewodę umowy o dofinansowanie projektu z projektodawcą.
(cytat, str. 46) Dofinansowanie z EFRR stanowiło maksymalnie 75% kosztów . kwaiifikowanyeh. W przypadku projektów generujących znaczący zysk netto nie mogło jednak przekroczyć 50%, a w przypadku projektów, do których stosowane były zasady udzielania pomocy publicznej - 35%.
(cytat, str. 58) Regionalny Program Operacyjny Województwa Śląskiego (RPO WSL) na lata 2007-2013 jest jednym z instrumentów wdrażania Strategii Rozwoju Województwa Śląskiego na lata 2000-2020. Na jego realizację przeznaczone zostanie ponad 1,71 mld euro z EFRR. W ramach RPO WSL realizowanych będzie dziesięć priorytetów, z których każdy zorientowany jest na osiągnięcie jednego z dziesięciu celów szczegółowych programu, prowadzących do osiągnięcia celu głównego, jakim jest stymulowanie dynamicznego rozwoju regionu przy wzmocnieniu jego spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej. Szczegółowe cele RPO stanowiąjednocześnie główne cele priorytetów
(cytat, str. 106 - 107) Każdą rodzinę kryteriów spełniającą trzy powyższe warunki nazwiemy spójną. Definicja ta nie implikuje żadnych innych warunków niezależności prócz tych, które wynikają z wymagania spójności i nieredundancji. Zdarza się, że analityk w procesie wspomagania decyzji próbuje pominąć nie tylko model oceny oparty na pojęciach wskaźników stanu i rozproszenia, ale również spójną rodzinę kryteriów, którą stara się wyrazić od razu za pomocą jednego kryterium agregującego wszystkie istotne konsekwencje. Mamy wtedy do czynienia z analizą jednokryle-rialną, w której każdy wariant potencjalny oceniany jest względem wybranej a priori pojedynczej osi znaczenia. Postępowanie takie jest uzasadnione tylko w prostych przypadkach, tego rodzaju analiza narzuca bowiem kodowanie cyfrowe wszystkich, czasem bardzo niejednorodncyh konsekwencji we wspólnych jednostkach właściwych dla danej osi znaczenia, powodując tym samym dość często wyłączanie z pojedynczego kryterium niektórych aspektów konsekwencji - tych które jest trudno ująć w takim systemie reprezentacji.
(cytat, str. 114 - 116) Założenia metodologiczne przyjmowane przez przedstawicieli europejskiej szkoły podejmowania decyzji stały się podstawą do opracowania całego szeregu technik analizy wielokryterialnej. Do najbardziej znanych i najczęściej stosowanych należą metody z rodziny ELECTRE, których pochodzenie datuje się na rok 1965, kiedy to powstała pierwsza z nich - ELECTRE I. Zestawienie opracowanych od tego czasu metod ELECTRE wraz z informacją o rodzajach zagadnienień do rozwiązania których mogą zostać użyte.W metodach rodziny ELECTRE wszystkie rozpatrywane warianty porównywane są parami ze sobą, a hipoteze o przewyższeniu jednego wariantu przez drugi werfikuje się wykorzystując pojęcia zgodności i niezgodnośći.
(cytat, str. 120) ELECTRE III jest jedną z najczęściej stosowanych technik porządkowania zbioru wariantów decyzyjnych. Wykorzystuje ona koncepcję pseudokryterium, progi veta oraz współczynniki wagowe (współczynniki ważności kryteriów). Model preferencji decydenta jest realizowany poprzez relację przewyższania.
(cytat, str. 130) Rozwiązując rzeczywiste problemy decyzyjne, decydenci i analitycy napotykają często na swej drodze problemy związane z niedoskonałością wiedzy. Niedoskonałość ta ma kilka różnych przyczyn, ale niezmiennie prowadzi do arbitralnego przypisywania wartości niektórym parametrom wykorzystywanych w procesie podejmowania decyzji modeli i algorytmów, przy czym parametry rozumiane są tutaj 'bardzo szeroko i obejmują zarówno dane w klasycznym sensie tego słowa, jak i informacje na temat wartości i przekonań uczestników procesu decyzyjnego oraz kwestii technicznych związanych z działaniem algorytmów.
(cytat, str. 139 - 140) Metody z rodziny PROMETHEE to kolejna grupa metod należących do klasy metod przewyższania, opartych na metodologii zaproponowanej przez Roy. Metody PROMETHEE I oraz PROMETHEE II zostały opracowane przez Bransa. Po raz pierwszy zaprezentowano je w 1982 roku na konferencji dotyczącej instrumentów wspomagania decyzji w Quebeku. Kilka lat później powstały PROMETHEE III i IV - wspólne dzieło Bransa i Mareschala. Ci sami autorzy stworzyli w 1988 roku interaktywny mo-duł GAIA zapewniający wsparcie wizualno-graficzne dla metod PROMETHEE. Na początku lat 90. Brans i Mareschal zaproponowali kolejne dwa rozszerzenia: PROMETHEE V i VI. Metody z grupy PROMETHEE znalazły zastosowanie w wielu dzedzinach - od bankowości po turystyke i ochrone zdrowia. Swój sukces zawdzięczają przede wszystkim własnościom matematycznym oraz temu, że są przyjazne dla użytkowników.
(cytat, str. 165) Opracowana przez Konarzewską-Gubałę metoda BIPOLAR jest narzędziem wielokryterialnego wspomagania decyzji stosowanym w analizie dyskretnych problemów decyzyjnych, którego istota sprowadza się do tego, że warianty decyzyjne nie są porównywane ze sobą nawzajem, ale z innym zbiorem obiektów, tzw. bipolarnym systemem referencyjnym, zawierającym warianty "dobre" i "złe".
(cytat, str. 185 - 186) W przypadku gdy należące do podejmującej decyzję grupy osoby mają wspólne cele, istnieją dwie metody budowania macierzy porównań odzwierciedlających opinie grupy. Pierwszą z nich jest - trudny do osiągnięcia - konsensus, do którego dochodzi się w drodze dyskusji i konsultacji, i który zakłada wypracowanie przez członków grupy zgodnego stanowiska odnośnie wartości wszystkich elementów macierzy porównań. Jeśli osiągnięcie konsensusu nie jest możliwe, wtedy wspólne stanowisko grupy można uzyskać w drodze kompromisu lub głosowania. Alternatywną metodą której wykorzystanie zostało matematycznie uzasadnione przez Aczela i Saaty'ego, jest zastosowanie funkcji syntezy w postaci średniej geometrycznej z indywidualnych ocen przydzielonych przez poszczególnych członków grupy.
(cytat, str. 203 - 204) W przypadku podejmowania decyzji w warunkach ryzyka oceny wariantów są realizacjami zmiennych losowych, a zatem podane są w postaci rozkładów prawdopodobieństwa. W takiej sytuacji do porównywania wariantów wykorzystywana jest najczęściej analiza średnia - ryzyko (mean-risk analysis), polegająca na porównywaniu wybranych parametrów rozkładów ocen, bądź też dominacje stochastyczne, w przypadku których porównywane są wartości dystrybuant rozważanych zmiennych. Reguły decyzyjne oparte na relacji dominacji stochastycznej pozwalają uniknąć pracochłonnego szacowania funkcji użyteczności, gdyż - przy spełnieniu określonych założeń dotyczących jej postaci - są one zgodne z regułą maksymalizacji oczekiwanej uczyteczności, w związku z czym znajomość analitycznej postaci funkcji użyteczności nie jest do niczego potrzebne.